lunedì 21 maggio 2007

sas sotziedades...

Paradigma de sa sotziedade industriale

produtzione

- Produtzione de benes tangìbiles
- Tzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- Distributzione massiva de sos produtos istandarditzados
- Istruturas organizativas gerarchizadas e sòlidas

comunicatzione

- analògica pro unu suportu ùnicu
- discursu lineare, assolutu, cartesianu
- emitente>canale de comunicatzione>uditòriu massivu

mercadu

- produtore>mercadu>consumidores
- ipermercados, àreas mannas
- pranificatzione a tempus mèdiu e longu


formatzione e traballu

- imparare unu traballu e lu màntennere pro totu sa bida
- contratos illimitados in su tempus
- logu de traballu a die intrea
- mùsculos/ fortza fìsica


tecnologia

- autostrada, caminu de ferru, pontes
- energia e machinàrios analògicos
- belotzidade de su sonu



Paradigma de sa sotziedade de s’informatzione

Produtzione

- produtzione e gestione de sa connoschèntzia
- detzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- personalizatzione de produtos e servitzios
- istruturas organizativas flessibiles e in rede

comunicatzione

- digitale e multi suportu
- rapresentatzione multi lineare, relativa e ipertestuale
- comunicatzione multi personale interativa

mercadu

- comunidades de produtzione e consumu
- cumèrtziu eletrònicu, bèndida personalitzada
- gestione de su presente e previsione a tempus curtzu

formatzione e traballu

- imparare abilidades e s’agiornare de manera costante
- contratos conditzionados dae sos resultados/cunforma a sos resultados
- triballos diferentes combinados cun su tele traballu
- cherbeddu

tecnologia

- cavos, servidores, routers
- eletrizidade ligera, suportu fìsicu e informatzione digitale
- belotzidade de sa lughe

mercoledì 16 maggio 2007

tradutziones a su sardu e a s'italianu de sos Documentos de su Conciliu Vaticanu II

Limba litùrgica

1) S’at a mantènnere s’impreu de sa limba latina in sos ritos latinos, francu deretu particulare.

2) Mancari gosi, sigomente s’impreu de sa limba vulgare est ùtile meda pro su pòpulu in ocasiones medas, siat in sa Missa siat in s’aministratzione de sos sacramentos e in àteras partes de sa Liturgia, si li at a pòdere dare cunsideru mannu, in antis de totu in sas leturas e in sas ammonitziones e in unas cantas oratziones e cantos, cunforme a sas normas pro custa matèria chi s’ant a istabilire, pro cada casu, in sos capìtulos chi benint.

3) Pensende de impreare custas normas, at a èssere contibìgiu de s’autoridade eclesiàstica territoriale cumpetente, numenada in s’artìculu 22.2, istabilire si si devet impreare sa limba vernàcula e in cale manera, si b’at bisòngiu s’at a podere pedire cussìgiu a sos Pìscamos de sas regiones a curtzu de sa matessi limba. Custas detzisiones devent èssere atzetadas, est a nàrrere, cunfirmadas dae sa Sede Apostolica.

4) Sa tradutzione de su testu latinu a sa limba vernàcula, chi devet èssere impreada in sa Liturgia, devet èssere aprovada dae s’autoridade eclesiàstica territoriale competente numenada in antis.




Lingua liturgica

1) Si conserverà l’uso della lingua latina nei riti latini, salvo particolare diritto.

2) Nonostante ciò, siccome l’uso della lingua volgare è molto utile al popolo in diverse occasioni, tanto nella Messa quanto nell’amministrazione dei Sacramenti ed in altre parti della Liturgia, gli si potrà dare maggiore spazio, prima di tutto nelle letture e nelle ammonizioni, in qualche preghiera e canto, secondo le norme su questa materia che si stabiliranno, per ciascun caso, nei capitoli seguenti.

3) Posto l’adempimento di queste norme, sarà incombenza della competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all’articolo 22.2, stabilire se deve essere usata la lingua vernacola e in quale misura; se è necessario si potranno consultare i Vescovi delle regioni limitrofi della stessa lingua. Queste decisioni devono essere accettate, ossia, confermate dalla Sede Apostolica.

4) La traduzione del testo latino in lingua vernacola, che si deve usare nella Liturgia, deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale prima menzionata.

Documentos de su Conciliu Vaticanu II

Documenti del Concilio Vaticano II

Costituzioni

Sacrusanctum Concilium
36. §1. Linguae latinae usus, salvo particulari iure, in Ritibus latinis servetur. (Latino)
§2. Cum tamen, sive in Missa, sive in Sacramentorum administratione, sive in aliis Liturgiae partibus, haud raro linguae vernaculae usurpatio valde utilis apud populum exsistere possit, amplior locus ipsi tribui valeat, imprimis autem in lectionibus et admonitionibus, in nonnullis orationibus et cantibus, iuxta normas quae de hac re in sequentibus capitibus singillatim statuuntur.
§3. Huiusmodi normis servatis, est competentis auctoritatis ecclesiasticae territorialis, de qua in art. 22 § 2, etiam, si casus ferat, consilio habito cum Episcopis finitimarum regionum eiusdem linguae, de usu et modo linguae vernaculae statuere, actis ab Apostolica Sede probatis seu confirmatis.
§4. Conversio textus latini in linguam vernaculam in Liturgia adhibenda, a competenti auctoritate ecclesiastica territoriali, de qua supra, approbari debet.


36. A língua litúrgica: traduções (Portoghese)
1. Deve conservar-se o uso do latim nos ritos latinos, salvo o direito particular.
2. Dado, porém, que não raramente o uso da língua vulgar pode revestir-se de grande utilidade para o povo, quer na administração dos sacramentos, quer em outras partes da Liturgia, poderá conceder-se à língua vernácula lugar mais amplo, especialmente nas leituras e admonições, em algumas orações e cantos, segundo as normas estabelecidas para cada caso nos capítulos seguintes.
3. Observando estas normas, pertence à competente autoridade eclesiástica territorial, a que se refere o artigo 22.2, consultados, se for o caso, os Bispos das regiões limítrofes da mesma língua, decidir acerca do uso e extensão da língua vernácula. Tais decisões deverão ser aprovadas ou confirmadas pela Sé Apostólica.
4. A tradução do texto latino em língua vulgar para uso na Liturgia, deve ser aprovada pela autoridade eclesiástica territorial competente, acima mencionada.
D. Normas para a adaptação da Liturgia à índole e tradições dos povos

36. Llengua litúrgica (Catalano)

1. Es conservarà l’ús de la llengua llatina en els ritus llatins, excepte dret particular.
2. No obstant això, com l’ús de la llengua vulgar és molt útil per al poble en no poques ocasions, tant en la Missa com en l’administració dels Sagraments i en altres parts de la Litúrgia, se li podrà donar una major cabuda, especialment, en les lectures i admonicions, en algunes oracions i cants, conforme a les normes que sobre aquesta matèria s’estableixin en cada cas en els capítols següents.
3. El compliment d’aquestes normes, serà d'incumbència de la competent autoritat eclesiàstica territorial, de la qual es parla en l’article 22,2, determinar si ha d’utilitzar-se la llengua vernacla i en quina extensió; si fes menester es consultarà els Bisbes de les regions limítrofes de la mateixa llengua. Aquestes decisions han de ser acceptades, és a dir confirmades per la Seu Apostòlica.
4. La traducció del text llatí a llengua vernacla, que ha d’usar-se en la Litúrgia, ha de ser aprovada per la competent autoritat eclesiàstica territorial abans esmentada.

Lengua litúrgica (Castellano)
36. § 1. Se conservará el uso de la lengua latina en los ritos latinos, salvo derecho particular.
§ 2. Sin embargo, como el uso de la lengua vulgar es muy útil para el pueblo en no pocas ocasiones, tanto en la Misa como en la administración de los Sacramentos y en otras partes de la Liturgia, se le podrá dar mayor cabida, ante todo, enlas lecturas y moniciones, en algunas oraciones y cantos, conforme a las normas que acerca de esta materia se establecen para cada caso en los capítulos siguientes.
§ 3. Supuesto el cumplimiento de estas normas, será de incumbencia de la competente autoridad eclesiástica territorial, de la que se habla en el artículo 22, 2, determinar si ha de usarse la lengua vernácula y en qué extensión; si hiciera falta se consultará a los Obispos de las regiones limítrofes de la misma lengua. Estas decisiones tienen que ser aceptadas, es decir, confirmadas por la Sede Apostólica.
§ 4. La traducción del texto latino a la lengua vernácula, que ha de usarse en la Liturgia, debe ser aprobada por la competente autoridad eclesiástica territorial antes mencionada.

36. 1. Particular law remaining in force, the use of the Latin language is to be preserved in the Latin rites. (Inglese)
2. But since the use of the mother tongue, whether in the Mass, the administration of the sacraments, or other parts of the liturgy, frequently may be of great advantage to the people, the limits of its employment may be extended. This will apply in the first place to the readings and directives, and to some of the prayers and chants, according to the regulations on this matter to be laid down separately in subsequent chapters.
3. These norms being observed, it is for the competent territorial ecclesiastical authority mentioned in Art. 22, 2, to decide whether, and to what extent, the vernacular language is to be used; their decrees are to be approved, that is, confirmed, by the Apostolic See. And, whenever it seems to be called for, this authority is to consult with bishops of neighboring regions which have the same language.
4. Translations from the Latin text into the mother tongue intended for use in the liturgy must be approved by the competent territorial ecclesiastical authority mentioned above.
36. Latino e lingue nazionali nella liturgia (Italiano)
1. L'uso della lingua latina, salvo diritti particolari, sia conservato nei riti latini.
2. Dato però che, sia nella messa che nell'amministrazione dei sacramenti, sia in altre parti della liturgia, non di rado l'uso della lingua nazionale può riuscire di grande utilità per il popolo, si conceda alla lingua nazionale una parte più ampia, specialmente nelle letture e nelle ammonizioni, in alcune preghiere e canti, secondo le norme fissate per i singoli casi nei capitoli seguenti.
3. In base a queste norme, spetta alla competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all'art. 22- 2 (consultati anche, se è il caso, i vescovi delle regioni limitrofe della stessa lingua) decidere circa l'ammissione e l'estensione della lingua nazionale. Tali decisioni devono essere approvate ossia confermate dalla Sede apostolica.
4. La traduzione del testo latino in lingua nazionale da usarsi nella liturgia deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale di cui sopra.

FONTE:www.vatican.va
www.arqbcn.org

sa bida...

Pesso chi sa bida nostra siat unu caminu...
a bortas càpitat de imbènnere pessones destinadas a lassare carchi cosa issoro in nois,in su coro nostru...
Apo tentu sa sorte de connòschere una tzia chi, mancari totu su dolore e sas dificultades de sa bida sua colada, m'at imparadu meda...como issa est in sa paghe eterna de su chelu...
deo tèngio semper in su coro sas paràulas chi m'at naradu una die: "anda semper in sa bida cun su coro prenu de amore e de gratitudine"

Gratzias a tie pro àere caminadu cun megus!!

martedì 15 maggio 2007

riflessione...

Riflessione subra de sa tradutzione de su documentu de su
“Conciliu Vaticanu II”


Sa riflessione nostra cumingiat dae su testu latinu. Analizende∙lu, amus bidu sa netzessidade de sa Crèsia de s’acurtziare a sa gente chi partecipat a sas funtziones impreende sa limba vulgare mescamente in tzertos momentos: cantos, leturas e pregàrias. Sa limba latina si sighit a impreare in sos ritos latinos e s’Autoridade Eclesiàstica devet atzetare e cunfirmare s’impreu de sa limba vernàcula.
Sas tradutziones (inglesa, ispannola, catalana, portoghesa) rispetant s’originale latinu impreende semper s’agetivu “vulgare” o “vernàculu” pensende a sas limbas regionales varias meda; sa tradutzione italiana imbetzes impreat s’agetivu “natzionale” reconnoschende gosi petzi s’italianu comente limba ufitziale. Custu isseberu de su tradutore mustrat una boluntade discriminatòria ca s’iscostiat dae su testu de su Conciliu.

sabato 12 maggio 2007

limba sarda comuna...

LIMBA SARDA COMUNA:CHISTIONE DE PUNTOS DE BISTA…


Mi ispantat sa tzurpine, s’incapatzidade de calicunu de abbaidare prus a tesu de su nare suo, de bìdere in sa limba no petzi su signu de identidade de unu pòpulu e de una cultura ma finas unu mèdiu, su prus lestru e seguru, pro s’acurtziare a sos àteros e comunicare…superende cada ostàculu!
Mi ispantat s’incapatzidade de sonniare unu tempus benidore chi si potzat liberare dae sos orizontes geogràficos e nono ( insularidade geogràfica e mentale) e s’abèrrere a su mundu intreu, sena su cumplessu de inferioridade pròpiu de sas limbas minoritàrias e, de manera particolare, de su sardu…no b’at sa boluntade e, imbetzes, si remat contra a sos chi difendent s’utilidade de sa limba sarda comuna.
Chi est unu mèdiu pro otènnere su chi in Galìtzia, Catalogna e Paisu Bascu ant giai ottentu: co-ufitzialidade paris cun sa limba de s’Istadu, pro issos s’ispagnolu e pro nois s’italianu.
Sa limba sarda comuna no leat balore a sas bariedades locales de su sardu nen las sostituit ( difatis onniunu sighit a allegare sa bariedade sua) però, pro more de una iscritura tzerta e coerente pro totus, permittit a su sardu de achistare de nou s’ufitzialidade pèrdida annos a como e de lassare unu signale finas in su tempus benidore.
Su sardu est una limba chi tenet prus de milli annos de istòria e, duncas, de cultura però est in arrisgu de “estintzione”che àteras limbas de su mundu.
Mi maravillat e inchietat chi carchi intellettuale sardu siat gasi tontu chi non atzetet sa limba sarda comuna, difendende∙si a dae segus de s’iscusa de su plurilinguismu de conservare e megiorare. Cada bariedade linguìstica tenet una dignidade chi cheret preservada, ma custu non andat contra a sa boluntade de tènnere una norma iscrita uguale pro totus, pro brindare a su sardu s’internatzionalidade chi tenent àteras limbas ( frantzesu, ispagnolu, catalanu, inglesu…); pro fàghere a manera chi si sardu si potzat imparare in iscola, finas a sos istràngios; pro no∙lu∙pèrdere… Sa paràula iscrita sighit in su tempus e in s’ispàtziu, cussa lassada a sa boghe si perdet e ismentigat…
Mi dat anneu s’imagine de “làcana ùltima” e “terra de nemos” chi iscritores sardos proponent in sos libros issoro iscritos in italianu, rivindighende gosi s’èssere sardu issoro, su de tènnere sas raighinas postas in custa terra e in sas traditziones suas. Pro ite non iscrient in sa limba de tita issoro?
Pesso chi no siat sufitziente naschire in Sardigna pro èssere sardu, bisongiat de “s’intèndere sardu”…
Est s’isfogu de chie no tenet unu gutzu de sàmbene sardu in sas benas, però s’intendet sarda…sarda e tzitadina de su mundu; de chie credet chi sa limba siat unu tesoru estremenadu chi onniunu podet impreare e irrichire…

martedì 1 maggio 2007

imagines de Tharros...

Tharros

Tharros: una de sas tzidades fenìtzio-pùnicas prus mannas de sa Sardigna.
A pàrrere de sos archeòlogos, Tharros est nàschida pro more dei sos Fenìtzios in sa segunda metade de su VIII sèculo a.C. In su VI sèculo est istada impreada dae sos Pùnicos e sos Cartaginesos comente base navale; in su 238 a.C. colat suta sos Romanos e diventat unu tzentru importante meda e finas sede de su pìscamu.
Si podet visitare custu situ archeològicu sighende su Cardo Maximus, su caminu impedradu de basaltu in su montigheddu Muru Mannu chi giughet a su tèmpiu de Demetra e Core e a su tophet pùnicu, s’àrea destinada a sos sacrifìtzios de giòvanos e bèstias. In intro de sas fortificatziones pùnicas, s’aberint duas giannas d’atzesu a su fossu, impreadu dae sos Romanos comente necròpoli. Si falat, a pustis, a sa parte tzentrale de su situ in ue a manu destra b’at su castellum acquae. Su caminu chi giughet a su mare si narat Decumanus; a manu manca si agatant sas butegas (tabernae) e sas domos
pùnico-romanas e si arribat a su tèmpiu pùnicu de sas semicolunnas (IV-II sèculo a.C.)
A curtzu de su mare s’agatant sas termas, in parte trasformadas in crèsias cristianas, e sas tzisternas chi in su VI sèculo d.C. sunt istadas trasformadas in campusantu, battisteriu e una basìlica paleocristiana minoredda.
Sas Termas Mannas sunt istadas fraigadas dae s’imperadore Settimio Severo; su tèmpiu pùnicu de sas iscritziones fraigadu in su III sèculo a.C. est istadu modificadu dae sos Romanos in su II siculo d.C.
Dae sa turre de S. Juanne si podet abbaidare su mare.