Non potho riposare amore ‘e coro,
pensende a tie so d’onzi momentu.
No istes in tristura prenda ‘e oro,
ne in dispiaghere o pensamentu.
T’assicuro che a tie solu bramo,
ca t’amo forte t’amo, t’amo e t’amo.
Si m’esser possibile d’anghelu
s’ispiritu invisibile piccabo.
T’assicuro che a tie solu bramo,
ca t’amo forte t’amo, t’amo e t’amo.
Sas formas
e furabo dae chelu su sole e sos isteddos
e formabo unu mundu bellissimu pro tene,
pro poder dispensare cada bene.
Unu mundu bellissimu pro tene,
pro poder dispensare cada bene.
T’assicuro che a tie solu bramo,
ca t’amo forte t’amo, t’amo e t’amo.
Non potho reposare amore ‘e coro,
pensende a tie so d’onzi momentu.
T’assicuro che a tie solu bramo,
ca t’amo forte t’amo, t’amo e t’amo.
T’assicuro che a tie solu bramo,
ca t’amo forte t’amo, t’amo e t’amo
martedì 25 settembre 2007
Divisa
A l'atzar agraeixo tres dons: haver nascut dona,
de classe baixa i nació oprimida.
I el tèrbol atzur de ser tres voltes rebel
Maria Mercè Marçal
de classe baixa i nació oprimida.
I el tèrbol atzur de ser tres voltes rebel
Maria Mercè Marçal
giovedì 28 giugno 2007
gracias a la vida...
Con estas palabras quiero expresar mi sentimiento por la vida...es un dono inmenso y tenemos que aprovechar cada día de su milagro!!!
Cun sas paràulas de custa cantzone chèrgio nàrrere su sentimentu meu pro su dono mannu e maravillosu chi est sa bida...
GRACIAS A LA VIDA (Violeta Parra)
Gracias a la vida
que me ha dado tanto.
Me dio dos luceros
que cuando los abro,
perfecto distingo
lo negro del blanco,
y en el alto cielo
su fondo estrellado
y en las multitudes
el hombre que yo amo.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el oído que, en todo su ancho,
graba noche y días grillos y canarios;
martillos, turbinas, ladridos, chubascos,
y la voz tan tierna de mi bien amado.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el sonido y el abecedario,
con él las palabras que pienso y declaro:
madre, amigo, hermano, y luz alumbrando
la ruta del alma del que estoy amando.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la marcha de mis pies cansados;
con ellos anduve ciudades y charcos,
playas y desiertos, montañas y llanos,
y la casa tuya, tu calle y tu patio.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me dio el corazón que agita su marco
cuando miro el fruto del cerebro humano;
cuando miro el bueno tan lejos del malo,
cuando miro el fondo de tus ojos claros.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la risa y me ha dado el llanto.
Así yo distingo dicha de quebranto,
los dos materiales que forman mi canto,
y el canto de ustedes que es el mismo canto
y el canto de todos, que es mi propio canto.
Gracias a la vida que me ha dado tanto
Cun sas paràulas de custa cantzone chèrgio nàrrere su sentimentu meu pro su dono mannu e maravillosu chi est sa bida...
GRACIAS A LA VIDA (Violeta Parra)
Gracias a la vida
que me ha dado tanto.
Me dio dos luceros
que cuando los abro,
perfecto distingo
lo negro del blanco,
y en el alto cielo
su fondo estrellado
y en las multitudes
el hombre que yo amo.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el oído que, en todo su ancho,
graba noche y días grillos y canarios;
martillos, turbinas, ladridos, chubascos,
y la voz tan tierna de mi bien amado.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado el sonido y el abecedario,
con él las palabras que pienso y declaro:
madre, amigo, hermano, y luz alumbrando
la ruta del alma del que estoy amando.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la marcha de mis pies cansados;
con ellos anduve ciudades y charcos,
playas y desiertos, montañas y llanos,
y la casa tuya, tu calle y tu patio.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me dio el corazón que agita su marco
cuando miro el fruto del cerebro humano;
cuando miro el bueno tan lejos del malo,
cuando miro el fondo de tus ojos claros.
Gracias a la vida que me ha dado tanto.
Me ha dado la risa y me ha dado el llanto.
Así yo distingo dicha de quebranto,
los dos materiales que forman mi canto,
y el canto de ustedes que es el mismo canto
y el canto de todos, que es mi propio canto.
Gracias a la vida que me ha dado tanto
venerdì 22 giugno 2007
m'agradat sa limba sarda ca...
M’agradat sa limba sarda, ei, m’agradat de a beru però a bias est difìtzile a nàrrere pro ite…
Deo non potzo nàrrere chi m’agradat ca est sa limba de sa pitzinnia mea ca babbos meos non sunt sardos e m’ant semper
faeddadu in italianu; sa tzia de babbu meu, mancari toscana, faeddaiat su sardu bene meda e l’intendia faeddare in custa limba cun sas amigas suas e, a bias, finas cun babbu.
Su sardu at formadu parte de sa bida mea, però semper dae a tesu, dae foras…lu cumprendia, m’agradaiat sa musicalidade sua ma non provaia mai a lu faeddare pro timòria de l’istropiare.
Finas a cando apo cumpresu chi una limba est de chie la faeddat, l’isseberat comente mèdiu pro s’acurtziare a sos àteros e pro comunicare su chi tenet in sa conca e in su coro; sa limba non faghet parte de su dna nostru che a su colore de sos pilos o de sos ogros: sa limba est unu issèberu lìberu de cadaunu. Atzetare s’àteru est atzetare sa limba sua, veìculu de identidade e de cultura; atzetare s’àteru est finas faeddare sa limba sua pro intrare mègius in su mundu suo.
Tando apo cumintzadu a faeddare su sardu, male comente podia, cun cale si siat pessone, e mi so abiagiada chi custu m’agiudait a cumprèndere mègius s’italianu, a istabilire relatziones intre paràulas e cuntzetos chi no aia mai pessadu. Ca impreare una limba est finas iscobèrrere totu su mundu chi b’at a dae segus de una paràula; est una manera de abbaidare sa bida.
Pesso chi connòschere e impreare limbas diferentes siat una richesa manna, unu istrumentu forte pro cumprèndere mègius sa realidade chi nos inghìriat e sas pessones chi imbenimus in sa bida.
Apo chèrfidu istudiare sas limbas istràngias ca m’agradat meda biagiare, comunicare cun pessones de cultura diferente; apo chèrfidu imparare e impreare su sardu ca est una limba bella meda, cun annos de istòria in palas e unu tempus benidore belle totu de fraigare. Bi cheret sa boluntade de lu fàghere, sa boluntade de non pèrdere sa limba e, paris cun issa, s’identidade.
Finas si non tèngio sàmbene sardu in sas benas, cussìderu su sardu una limba mea e chèrgio m’impinnare pro fàghere a manera chi potzat esistire finas in su tempus benidore, pro more de s’iscritura coerente e aguale pro totus e isvilupende sa cussèntzia chi est importante a tènnere sa possibilidade de nos espressare in sa limba nostra, sa limba isseberada, diferente dae sas àteras e, pro custu, ispètziale pro cadaunu.
M’agradat su sardu ca est una de sas limbas meas, ca faghet parte de sa bida mea, ca m’at permìtidu de connòschere unu mundu diferente e pessones ùnicas.
Deo non potzo nàrrere chi m’agradat ca est sa limba de sa pitzinnia mea ca babbos meos non sunt sardos e m’ant semper
faeddadu in italianu; sa tzia de babbu meu, mancari toscana, faeddaiat su sardu bene meda e l’intendia faeddare in custa limba cun sas amigas suas e, a bias, finas cun babbu.
Su sardu at formadu parte de sa bida mea, però semper dae a tesu, dae foras…lu cumprendia, m’agradaiat sa musicalidade sua ma non provaia mai a lu faeddare pro timòria de l’istropiare.
Finas a cando apo cumpresu chi una limba est de chie la faeddat, l’isseberat comente mèdiu pro s’acurtziare a sos àteros e pro comunicare su chi tenet in sa conca e in su coro; sa limba non faghet parte de su dna nostru che a su colore de sos pilos o de sos ogros: sa limba est unu issèberu lìberu de cadaunu. Atzetare s’àteru est atzetare sa limba sua, veìculu de identidade e de cultura; atzetare s’àteru est finas faeddare sa limba sua pro intrare mègius in su mundu suo.
Tando apo cumintzadu a faeddare su sardu, male comente podia, cun cale si siat pessone, e mi so abiagiada chi custu m’agiudait a cumprèndere mègius s’italianu, a istabilire relatziones intre paràulas e cuntzetos chi no aia mai pessadu. Ca impreare una limba est finas iscobèrrere totu su mundu chi b’at a dae segus de una paràula; est una manera de abbaidare sa bida.
Pesso chi connòschere e impreare limbas diferentes siat una richesa manna, unu istrumentu forte pro cumprèndere mègius sa realidade chi nos inghìriat e sas pessones chi imbenimus in sa bida.
Apo chèrfidu istudiare sas limbas istràngias ca m’agradat meda biagiare, comunicare cun pessones de cultura diferente; apo chèrfidu imparare e impreare su sardu ca est una limba bella meda, cun annos de istòria in palas e unu tempus benidore belle totu de fraigare. Bi cheret sa boluntade de lu fàghere, sa boluntade de non pèrdere sa limba e, paris cun issa, s’identidade.
Finas si non tèngio sàmbene sardu in sas benas, cussìderu su sardu una limba mea e chèrgio m’impinnare pro fàghere a manera chi potzat esistire finas in su tempus benidore, pro more de s’iscritura coerente e aguale pro totus e isvilupende sa cussèntzia chi est importante a tènnere sa possibilidade de nos espressare in sa limba nostra, sa limba isseberada, diferente dae sas àteras e, pro custu, ispètziale pro cadaunu.
M’agradat su sardu ca est una de sas limbas meas, ca faghet parte de sa bida mea, ca m’at permìtidu de connòschere unu mundu diferente e pessones ùnicas.
sabato 16 giugno 2007
isteddos...de Gomez de La Serna
Amigos,unas cantas paràulas de Gomez de La Serna:
.El amor nace del deseo repentino de hacer eterno lo pasajero
.Somos lazarillos de nuestros sueños
-S'amore naschit dae su disìgiu repentinu de fàghere eternu su chi colat...
- Semus ghias de sos sonnios nostros...
.El amor nace del deseo repentino de hacer eterno lo pasajero
.Somos lazarillos de nuestros sueños
-S'amore naschit dae su disìgiu repentinu de fàghere eternu su chi colat...
- Semus ghias de sos sonnios nostros...
venerdì 15 giugno 2007
amighèntzia...
S'amighèntzia est una sorte...
s'amighèntzia chi si faghet paràulas, gestos cuncretos, cussìgios bonos, est unu tesoru mannu in sa bida de cadaunu.
s'amighèntzia chi donat sena pedire nudda in càmbiu...che a sa bida chi non pedit àteru chi de la bìvere mègius chi podimus, cun su coru prenu de gratitudine e una cantzones in sas laras...
s'amighèntzia chi si faghet paràulas, gestos cuncretos, cussìgios bonos, est unu tesoru mannu in sa bida de cadaunu.
s'amighèntzia chi donat sena pedire nudda in càmbiu...che a sa bida chi non pedit àteru chi de la bìvere mègius chi podimus, cun su coru prenu de gratitudine e una cantzones in sas laras...
mercoledì 13 giugno 2007
si esseret piscadore...
Si jo fos pescador pescaria l'aurora,
si jo fos caçadador atraparia el sol;
si fos lladre d'amor m'obririen les portes,
si fos bandit millor
que vindria tot sol;
els carcellers del món no em sabrien mai l'ombra,
si fos lladre i bandit no em sabrien el vol.
Si tingués un vaixell m'enduria les noies,
si volien tornar deixarien llurs cors:
i en faria fanals
per a prendre'n de nous.
si esseret piscadore, diat piscare s'arbèschida
si esseret catzadore, diat leare su sole
si esseret ladru de amore mi diant abèrrere sas giannas,
si esseret banditu prus bonu
diat bènnere a sa sola;
sos cartzelleris de su mundu no diant connòschere mai s'umbra mea
si esseret ladru e banditu no diant connòschere su bolu meu.
Si aperat una barca mi diat leare sas giòvanas,
si diant chèrrere torrare diant lassare sos coros issoro:
e deo nde diat fàghere fanales
pro nde pigare novos.
si jo fos caçadador atraparia el sol;
si fos lladre d'amor m'obririen les portes,
si fos bandit millor
que vindria tot sol;
els carcellers del món no em sabrien mai l'ombra,
si fos lladre i bandit no em sabrien el vol.
Si tingués un vaixell m'enduria les noies,
si volien tornar deixarien llurs cors:
i en faria fanals
per a prendre'n de nous.
si esseret piscadore, diat piscare s'arbèschida
si esseret catzadore, diat leare su sole
si esseret ladru de amore mi diant abèrrere sas giannas,
si esseret banditu prus bonu
diat bènnere a sa sola;
sos cartzelleris de su mundu no diant connòschere mai s'umbra mea
si esseret ladru e banditu no diant connòschere su bolu meu.
Si aperat una barca mi diat leare sas giòvanas,
si diant chèrrere torrare diant lassare sos coros issoro:
e deo nde diat fàghere fanales
pro nde pigare novos.
sa diversidade culturale, patrimòniu de s'umanidade
“Sa cultura leat formas diferentes in su tempus e in s’ispàtziu. Custa diversidade si faghet reale in s’unitzidade e in sa pluralidade de sos grupos e de sas sotziedades chi costituint s’umanidade. Comente bena de cuncàmbiu, innovatzione e creatividade, s’umanidade tenet bisòngiu de sa diversidade culturale che a sa natura sa biodiversidade sua. Pro custu, est patrimòniu de s’umanidade intrea e si diat dèvere reconnòschere e affermare pro su bene de sas generatziones presentes e de su tempus benidore.”
Custas sunt sas paràulas de s’artìculu 1 de sa Dichiaratzione Universale de s’UNESCO subra de sa diversidade culturale, bene de totu s’umanidade.
Su 25 de Maju in Elini, b’at àpidu unu addòviu pro tzelebrare sa die de sa diversidade culturale, istabilida dae s’Unesco comente momentu ùtile pro azaminare subra de s’importàntzia de essere totus ùnicos e totus diferentes.
S’addòviu, organizadu dae s’Ufìtziu de sa Limba Sarda de sa Provìntzia de Ogiastra, s’est abertu cun sas paràulas de Murino, assessore de sa cultura, chi at ammentadu comente, in unu mundu cada die prus globalizadu est de importu meda a ischire reconnòschere e pròmovere sa diversidae culturale de cada grupo umanu, in unu clima de cuncàmbiu e crèschida in paris.
“Sa cultura colat in su mundu tràmite sas paràulas e custas sunt sa raighina prus forte chi cada pòpulu tenet pro mustrare a su mundu s’identidade sua; durante s’istòria de su mundu sos pòpulos si sunt addoviados e ant cuncambiadu…su chi semus oe est su resultadu de custu protzessu. Sas limbas sunt su mèdiu prus lestru e seguru pro s’acurtziare a sos àteros e comunicare, pro cuncambiare…est importante a no pèrdere s’identidade linguistica pròpia de cadaunu e de cada natzione, est importante a affortire custu istrumentu. Sa diversidade linguìstica est una richesa manna chi si devet preservare e impreare pro s’isvilupu de totu sos pòpulos de sa terra”; custas paràulas de Corraine, prenas de significadu, ant abertu su caminu a sa riflessione de Piqué, professore de tradutzione in s’Universidade Autònoma de Bartzellona.
Piqué at ammentadu chi sa diversidade linguìstica est in arriscu de estintzione che a sa biodiversidade. A bisu suo, sigomente sa limba est su signu prus mannu e prus forte de s’identidade de unu pòpulu, sa boluntade de sos chi la faeddant devet èssere cussa de l’impreare semper e in totue, de fàghere a manera chi sa limba, mancari minoritària o minoritzada, tèngiat sos istrumentos pro pòdere esistire in su tempus benidore. Su colore de sa pedde o sa religione non sunt mèdios gasi fortes pro traballare in su campu de s’identidade che a sa limba…sos chi si reconnoschent in una cultura, si reconnoschent e faeddant sa limba de custa cultura.
Su catalanu e su sardu sunt esempros de limbas minoritàrias chi sunt gherrande pro sighire esistende in su tempus benidore, pro sighire essende veìculu de sa cultura e de s’identidade de unu pòpulu; no est una “gherra” contra a àteras limbas: est sa boluntade de pòdere àere sos matessi istrumentos e sas matessi oportunidades pro comunicare e s’acurtziare a su mundu.
In unu mundu uin ue totus semus ùnicos e diferentes a su matessi tempus, in unu mundu in ue bisongiat de balorare custa diversidade.
Custas sunt sas paràulas de s’artìculu 1 de sa Dichiaratzione Universale de s’UNESCO subra de sa diversidade culturale, bene de totu s’umanidade.
Su 25 de Maju in Elini, b’at àpidu unu addòviu pro tzelebrare sa die de sa diversidade culturale, istabilida dae s’Unesco comente momentu ùtile pro azaminare subra de s’importàntzia de essere totus ùnicos e totus diferentes.
S’addòviu, organizadu dae s’Ufìtziu de sa Limba Sarda de sa Provìntzia de Ogiastra, s’est abertu cun sas paràulas de Murino, assessore de sa cultura, chi at ammentadu comente, in unu mundu cada die prus globalizadu est de importu meda a ischire reconnòschere e pròmovere sa diversidae culturale de cada grupo umanu, in unu clima de cuncàmbiu e crèschida in paris.
“Sa cultura colat in su mundu tràmite sas paràulas e custas sunt sa raighina prus forte chi cada pòpulu tenet pro mustrare a su mundu s’identidade sua; durante s’istòria de su mundu sos pòpulos si sunt addoviados e ant cuncambiadu…su chi semus oe est su resultadu de custu protzessu. Sas limbas sunt su mèdiu prus lestru e seguru pro s’acurtziare a sos àteros e comunicare, pro cuncambiare…est importante a no pèrdere s’identidade linguistica pròpia de cadaunu e de cada natzione, est importante a affortire custu istrumentu. Sa diversidade linguìstica est una richesa manna chi si devet preservare e impreare pro s’isvilupu de totu sos pòpulos de sa terra”; custas paràulas de Corraine, prenas de significadu, ant abertu su caminu a sa riflessione de Piqué, professore de tradutzione in s’Universidade Autònoma de Bartzellona.
Piqué at ammentadu chi sa diversidade linguìstica est in arriscu de estintzione che a sa biodiversidade. A bisu suo, sigomente sa limba est su signu prus mannu e prus forte de s’identidade de unu pòpulu, sa boluntade de sos chi la faeddant devet èssere cussa de l’impreare semper e in totue, de fàghere a manera chi sa limba, mancari minoritària o minoritzada, tèngiat sos istrumentos pro pòdere esistire in su tempus benidore. Su colore de sa pedde o sa religione non sunt mèdios gasi fortes pro traballare in su campu de s’identidade che a sa limba…sos chi si reconnoschent in una cultura, si reconnoschent e faeddant sa limba de custa cultura.
Su catalanu e su sardu sunt esempros de limbas minoritàrias chi sunt gherrande pro sighire esistende in su tempus benidore, pro sighire essende veìculu de sa cultura e de s’identidade de unu pòpulu; no est una “gherra” contra a àteras limbas: est sa boluntade de pòdere àere sos matessi istrumentos e sas matessi oportunidades pro comunicare e s’acurtziare a su mundu.
In unu mundu uin ue totus semus ùnicos e diferentes a su matessi tempus, in unu mundu in ue bisongiat de balorare custa diversidade.
limbas diferentes, limbas bias
Su 9 de Maju in Tortoelie at àpidu unu addòviu pro sa die de sa limba sarda e de sas àteras limbas de Sardigna. Limbas diferentes e bias.
S’addòviu, organizadu dae s’Ufìtziu de sa Limba Sarda de sa Provìntzia Ogiastra, at aunadu diferentes espertos de limba cadaunu rapresentante de s’àrea linguìstica sua.
Nicolò Capriata, in rapresentàntzia de sa Comuna de Carloforte, at naradu totu sos chi sos tabarchinos sunt faghende pro affortire sa limba issoro. Su tabarchinu est semper faeddadu in s’àrea linguìstica sua dae mannos e minores e finas sos emigrantes sighint a lu∙faeddare in foras de sa comunidade.
Esistit unu vocabolàriu tabarchinu/italianu e una grammatica de tabarchinu, chi est istudiadu finas dae sos istràngios.
Pro more de progetos diferentes in sas iscolas, sos pitzinnos e sos giòvanos ant creadu unu vocabolàriu tabarchinu/sardu e àteru materiale didàticu in tabarchinu.
Capriata at mustradu, duncas, chi custa limba tenet istrumentos linguìsticos e culturales fortes meda e sos chi la faeddant tenent sa boluntade de la colare a sas generatziones benidoras. Singiale bonu de a beru pro una limba minoritària…
Tzoseppe Desole, presidente de s’Assòtziu Culturale Tataresu, at contadu s’istòria de su sardu-logudoresu e de su tataresu.
Su sardu-loguderesu est istada sa limba ufitziale finas a su 16° sèculu, cando su tataresu, pro more de sas prèigas de sos prèideros e de sa tradutzione de “Imitatio Christi”li leat su logu e diventat ufitziale. In tataresu sunt iscritos componimentos augurales e satìricos numenados gòbulas.
A pustis de sa segunda gherra mundiale, s’italianu s’imponet comente limba veiculare de sa cultura: sos pitzinnos lu∙imparant in iscola e a s’ispissu lu∙faeddant finas in domo. Petzi in su 1960 torrat a nàschire s’interessu pro su tataresu pro more de sos poetas (Aroca..) e de sos testos teatrales iscritos in custa limba.
Meloni bortat sa “Divina Commedia” in tataresu.
A pàrrere de Desole in sas iscolas si diat dèvere imparare sa limba sarda comuna a sos istudentes, preservende però sas bariedades locales diferentes.
S’interventu de Antoni Vernier, presidente de su club UNESCO de Casteddu, at postu s’atzentu subra de s’importàntzia manna chi tenet sa limba comente mèdiu pro preservare, affortire e cunsinnare s’identidade e sa cultura de unu pòpulu a su tempus benidore, pro fàghere a manera chi non si perdat…
In agabu de addòviu sas paràulas de Diegu Corraine: “Sa limba est unu mèdiu pro comunicare in su tempus e in s’ispàtziu, est unu balore mannu a tènnere una norma iscrita chi nos permitat de fàghere bìvere su sardu non petzi comente limba orale ma finas in s’iscritura…Su mundu pedit chi su sardu, limba antiga, sigat a esistire in su tempus benidore e tocat a nois de fàghere a manera chi custu siat possibile; su caminu est abertu bisongiat de andare a dae in antis”.
Sa Sardigna tenet una richesa linguìstica manna meda: su sardu ( e sas bariedades suas), su tabarchinu, s’aligheresu, su gadduresu e su tataresu sunt limbas cun una istòria in palas rica meda e cun unu tempus benidore belle totu de creare…tocat a sos amantes de sas limbas a s’impinnare pro custu. In unu mundu semper prus globalizadu, est importante meda de non pèrdere s’identidade de cadaunu e, duncas, sa limba.
S’addòviu, organizadu dae s’Ufìtziu de sa Limba Sarda de sa Provìntzia Ogiastra, at aunadu diferentes espertos de limba cadaunu rapresentante de s’àrea linguìstica sua.
Nicolò Capriata, in rapresentàntzia de sa Comuna de Carloforte, at naradu totu sos chi sos tabarchinos sunt faghende pro affortire sa limba issoro. Su tabarchinu est semper faeddadu in s’àrea linguìstica sua dae mannos e minores e finas sos emigrantes sighint a lu∙faeddare in foras de sa comunidade.
Esistit unu vocabolàriu tabarchinu/italianu e una grammatica de tabarchinu, chi est istudiadu finas dae sos istràngios.
Pro more de progetos diferentes in sas iscolas, sos pitzinnos e sos giòvanos ant creadu unu vocabolàriu tabarchinu/sardu e àteru materiale didàticu in tabarchinu.
Capriata at mustradu, duncas, chi custa limba tenet istrumentos linguìsticos e culturales fortes meda e sos chi la faeddant tenent sa boluntade de la colare a sas generatziones benidoras. Singiale bonu de a beru pro una limba minoritària…
Tzoseppe Desole, presidente de s’Assòtziu Culturale Tataresu, at contadu s’istòria de su sardu-logudoresu e de su tataresu.
Su sardu-loguderesu est istada sa limba ufitziale finas a su 16° sèculu, cando su tataresu, pro more de sas prèigas de sos prèideros e de sa tradutzione de “Imitatio Christi”li leat su logu e diventat ufitziale. In tataresu sunt iscritos componimentos augurales e satìricos numenados gòbulas.
A pustis de sa segunda gherra mundiale, s’italianu s’imponet comente limba veiculare de sa cultura: sos pitzinnos lu∙imparant in iscola e a s’ispissu lu∙faeddant finas in domo. Petzi in su 1960 torrat a nàschire s’interessu pro su tataresu pro more de sos poetas (Aroca..) e de sos testos teatrales iscritos in custa limba.
Meloni bortat sa “Divina Commedia” in tataresu.
A pàrrere de Desole in sas iscolas si diat dèvere imparare sa limba sarda comuna a sos istudentes, preservende però sas bariedades locales diferentes.
S’interventu de Antoni Vernier, presidente de su club UNESCO de Casteddu, at postu s’atzentu subra de s’importàntzia manna chi tenet sa limba comente mèdiu pro preservare, affortire e cunsinnare s’identidade e sa cultura de unu pòpulu a su tempus benidore, pro fàghere a manera chi non si perdat…
In agabu de addòviu sas paràulas de Diegu Corraine: “Sa limba est unu mèdiu pro comunicare in su tempus e in s’ispàtziu, est unu balore mannu a tènnere una norma iscrita chi nos permitat de fàghere bìvere su sardu non petzi comente limba orale ma finas in s’iscritura…Su mundu pedit chi su sardu, limba antiga, sigat a esistire in su tempus benidore e tocat a nois de fàghere a manera chi custu siat possibile; su caminu est abertu bisongiat de andare a dae in antis”.
Sa Sardigna tenet una richesa linguìstica manna meda: su sardu ( e sas bariedades suas), su tabarchinu, s’aligheresu, su gadduresu e su tataresu sunt limbas cun una istòria in palas rica meda e cun unu tempus benidore belle totu de creare…tocat a sos amantes de sas limbas a s’impinnare pro custu. In unu mundu semper prus globalizadu, est importante meda de non pèrdere s’identidade de cadaunu e, duncas, sa limba.
lunedì 21 maggio 2007
sas sotziedades...
Paradigma de sa sotziedade industriale
produtzione
- Produtzione de benes tangìbiles
- Tzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- Distributzione massiva de sos produtos istandarditzados
- Istruturas organizativas gerarchizadas e sòlidas
comunicatzione
- analògica pro unu suportu ùnicu
- discursu lineare, assolutu, cartesianu
- emitente>canale de comunicatzione>uditòriu massivu
mercadu
- produtore>mercadu>consumidores
- ipermercados, àreas mannas
- pranificatzione a tempus mèdiu e longu
formatzione e traballu
- imparare unu traballu e lu màntennere pro totu sa bida
- contratos illimitados in su tempus
- logu de traballu a die intrea
- mùsculos/ fortza fìsica
tecnologia
- autostrada, caminu de ferru, pontes
- energia e machinàrios analògicos
- belotzidade de su sonu
Paradigma de sa sotziedade de s’informatzione
Produtzione
- produtzione e gestione de sa connoschèntzia
- detzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- personalizatzione de produtos e servitzios
- istruturas organizativas flessibiles e in rede
comunicatzione
- digitale e multi suportu
- rapresentatzione multi lineare, relativa e ipertestuale
- comunicatzione multi personale interativa
mercadu
- comunidades de produtzione e consumu
- cumèrtziu eletrònicu, bèndida personalitzada
- gestione de su presente e previsione a tempus curtzu
formatzione e traballu
- imparare abilidades e s’agiornare de manera costante
- contratos conditzionados dae sos resultados/cunforma a sos resultados
- triballos diferentes combinados cun su tele traballu
- cherbeddu
tecnologia
- cavos, servidores, routers
- eletrizidade ligera, suportu fìsicu e informatzione digitale
- belotzidade de sa lughe
produtzione
- Produtzione de benes tangìbiles
- Tzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- Distributzione massiva de sos produtos istandarditzados
- Istruturas organizativas gerarchizadas e sòlidas
comunicatzione
- analògica pro unu suportu ùnicu
- discursu lineare, assolutu, cartesianu
- emitente>canale de comunicatzione>uditòriu massivu
mercadu
- produtore>mercadu>consumidores
- ipermercados, àreas mannas
- pranificatzione a tempus mèdiu e longu
formatzione e traballu
- imparare unu traballu e lu màntennere pro totu sa bida
- contratos illimitados in su tempus
- logu de traballu a die intrea
- mùsculos/ fortza fìsica
tecnologia
- autostrada, caminu de ferru, pontes
- energia e machinàrios analògicos
- belotzidade de su sonu
Paradigma de sa sotziedade de s’informatzione
Produtzione
- produtzione e gestione de sa connoschèntzia
- detzentralizatzione de sos mèdios de produtzione
- personalizatzione de produtos e servitzios
- istruturas organizativas flessibiles e in rede
comunicatzione
- digitale e multi suportu
- rapresentatzione multi lineare, relativa e ipertestuale
- comunicatzione multi personale interativa
mercadu
- comunidades de produtzione e consumu
- cumèrtziu eletrònicu, bèndida personalitzada
- gestione de su presente e previsione a tempus curtzu
formatzione e traballu
- imparare abilidades e s’agiornare de manera costante
- contratos conditzionados dae sos resultados/cunforma a sos resultados
- triballos diferentes combinados cun su tele traballu
- cherbeddu
tecnologia
- cavos, servidores, routers
- eletrizidade ligera, suportu fìsicu e informatzione digitale
- belotzidade de sa lughe
mercoledì 16 maggio 2007
tradutziones a su sardu e a s'italianu de sos Documentos de su Conciliu Vaticanu II
Limba litùrgica
1) S’at a mantènnere s’impreu de sa limba latina in sos ritos latinos, francu deretu particulare.
2) Mancari gosi, sigomente s’impreu de sa limba vulgare est ùtile meda pro su pòpulu in ocasiones medas, siat in sa Missa siat in s’aministratzione de sos sacramentos e in àteras partes de sa Liturgia, si li at a pòdere dare cunsideru mannu, in antis de totu in sas leturas e in sas ammonitziones e in unas cantas oratziones e cantos, cunforme a sas normas pro custa matèria chi s’ant a istabilire, pro cada casu, in sos capìtulos chi benint.
3) Pensende de impreare custas normas, at a èssere contibìgiu de s’autoridade eclesiàstica territoriale cumpetente, numenada in s’artìculu 22.2, istabilire si si devet impreare sa limba vernàcula e in cale manera, si b’at bisòngiu s’at a podere pedire cussìgiu a sos Pìscamos de sas regiones a curtzu de sa matessi limba. Custas detzisiones devent èssere atzetadas, est a nàrrere, cunfirmadas dae sa Sede Apostolica.
4) Sa tradutzione de su testu latinu a sa limba vernàcula, chi devet èssere impreada in sa Liturgia, devet èssere aprovada dae s’autoridade eclesiàstica territoriale competente numenada in antis.
Lingua liturgica
1) Si conserverà l’uso della lingua latina nei riti latini, salvo particolare diritto.
2) Nonostante ciò, siccome l’uso della lingua volgare è molto utile al popolo in diverse occasioni, tanto nella Messa quanto nell’amministrazione dei Sacramenti ed in altre parti della Liturgia, gli si potrà dare maggiore spazio, prima di tutto nelle letture e nelle ammonizioni, in qualche preghiera e canto, secondo le norme su questa materia che si stabiliranno, per ciascun caso, nei capitoli seguenti.
3) Posto l’adempimento di queste norme, sarà incombenza della competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all’articolo 22.2, stabilire se deve essere usata la lingua vernacola e in quale misura; se è necessario si potranno consultare i Vescovi delle regioni limitrofi della stessa lingua. Queste decisioni devono essere accettate, ossia, confermate dalla Sede Apostolica.
4) La traduzione del testo latino in lingua vernacola, che si deve usare nella Liturgia, deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale prima menzionata.
1) S’at a mantènnere s’impreu de sa limba latina in sos ritos latinos, francu deretu particulare.
2) Mancari gosi, sigomente s’impreu de sa limba vulgare est ùtile meda pro su pòpulu in ocasiones medas, siat in sa Missa siat in s’aministratzione de sos sacramentos e in àteras partes de sa Liturgia, si li at a pòdere dare cunsideru mannu, in antis de totu in sas leturas e in sas ammonitziones e in unas cantas oratziones e cantos, cunforme a sas normas pro custa matèria chi s’ant a istabilire, pro cada casu, in sos capìtulos chi benint.
3) Pensende de impreare custas normas, at a èssere contibìgiu de s’autoridade eclesiàstica territoriale cumpetente, numenada in s’artìculu 22.2, istabilire si si devet impreare sa limba vernàcula e in cale manera, si b’at bisòngiu s’at a podere pedire cussìgiu a sos Pìscamos de sas regiones a curtzu de sa matessi limba. Custas detzisiones devent èssere atzetadas, est a nàrrere, cunfirmadas dae sa Sede Apostolica.
4) Sa tradutzione de su testu latinu a sa limba vernàcula, chi devet èssere impreada in sa Liturgia, devet èssere aprovada dae s’autoridade eclesiàstica territoriale competente numenada in antis.
Lingua liturgica
1) Si conserverà l’uso della lingua latina nei riti latini, salvo particolare diritto.
2) Nonostante ciò, siccome l’uso della lingua volgare è molto utile al popolo in diverse occasioni, tanto nella Messa quanto nell’amministrazione dei Sacramenti ed in altre parti della Liturgia, gli si potrà dare maggiore spazio, prima di tutto nelle letture e nelle ammonizioni, in qualche preghiera e canto, secondo le norme su questa materia che si stabiliranno, per ciascun caso, nei capitoli seguenti.
3) Posto l’adempimento di queste norme, sarà incombenza della competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all’articolo 22.2, stabilire se deve essere usata la lingua vernacola e in quale misura; se è necessario si potranno consultare i Vescovi delle regioni limitrofi della stessa lingua. Queste decisioni devono essere accettate, ossia, confermate dalla Sede Apostolica.
4) La traduzione del testo latino in lingua vernacola, che si deve usare nella Liturgia, deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale prima menzionata.
Documentos de su Conciliu Vaticanu II
Documenti del Concilio Vaticano II
Costituzioni
Sacrusanctum Concilium
36. §1. Linguae latinae usus, salvo particulari iure, in Ritibus latinis servetur. (Latino)
§2. Cum tamen, sive in Missa, sive in Sacramentorum administratione, sive in aliis Liturgiae partibus, haud raro linguae vernaculae usurpatio valde utilis apud populum exsistere possit, amplior locus ipsi tribui valeat, imprimis autem in lectionibus et admonitionibus, in nonnullis orationibus et cantibus, iuxta normas quae de hac re in sequentibus capitibus singillatim statuuntur.
§3. Huiusmodi normis servatis, est competentis auctoritatis ecclesiasticae territorialis, de qua in art. 22 § 2, etiam, si casus ferat, consilio habito cum Episcopis finitimarum regionum eiusdem linguae, de usu et modo linguae vernaculae statuere, actis ab Apostolica Sede probatis seu confirmatis.
§4. Conversio textus latini in linguam vernaculam in Liturgia adhibenda, a competenti auctoritate ecclesiastica territoriali, de qua supra, approbari debet.
36. A língua litúrgica: traduções (Portoghese)
1. Deve conservar-se o uso do latim nos ritos latinos, salvo o direito particular.
2. Dado, porém, que não raramente o uso da língua vulgar pode revestir-se de grande utilidade para o povo, quer na administração dos sacramentos, quer em outras partes da Liturgia, poderá conceder-se à língua vernácula lugar mais amplo, especialmente nas leituras e admonições, em algumas orações e cantos, segundo as normas estabelecidas para cada caso nos capítulos seguintes.
3. Observando estas normas, pertence à competente autoridade eclesiástica territorial, a que se refere o artigo 22.2, consultados, se for o caso, os Bispos das regiões limítrofes da mesma língua, decidir acerca do uso e extensão da língua vernácula. Tais decisões deverão ser aprovadas ou confirmadas pela Sé Apostólica.
4. A tradução do texto latino em língua vulgar para uso na Liturgia, deve ser aprovada pela autoridade eclesiástica territorial competente, acima mencionada.
D. Normas para a adaptação da Liturgia à índole e tradições dos povos
36. Llengua litúrgica (Catalano)
1. Es conservarà l’ús de la llengua llatina en els ritus llatins, excepte dret particular.
2. No obstant això, com l’ús de la llengua vulgar és molt útil per al poble en no poques ocasions, tant en la Missa com en l’administració dels Sagraments i en altres parts de la Litúrgia, se li podrà donar una major cabuda, especialment, en les lectures i admonicions, en algunes oracions i cants, conforme a les normes que sobre aquesta matèria s’estableixin en cada cas en els capítols següents.
3. El compliment d’aquestes normes, serà d'incumbència de la competent autoritat eclesiàstica territorial, de la qual es parla en l’article 22,2, determinar si ha d’utilitzar-se la llengua vernacla i en quina extensió; si fes menester es consultarà els Bisbes de les regions limítrofes de la mateixa llengua. Aquestes decisions han de ser acceptades, és a dir confirmades per la Seu Apostòlica.
4. La traducció del text llatí a llengua vernacla, que ha d’usar-se en la Litúrgia, ha de ser aprovada per la competent autoritat eclesiàstica territorial abans esmentada.
Lengua litúrgica (Castellano)
36. § 1. Se conservará el uso de la lengua latina en los ritos latinos, salvo derecho particular.
§ 2. Sin embargo, como el uso de la lengua vulgar es muy útil para el pueblo en no pocas ocasiones, tanto en la Misa como en la administración de los Sacramentos y en otras partes de la Liturgia, se le podrá dar mayor cabida, ante todo, enlas lecturas y moniciones, en algunas oraciones y cantos, conforme a las normas que acerca de esta materia se establecen para cada caso en los capítulos siguientes.
§ 3. Supuesto el cumplimiento de estas normas, será de incumbencia de la competente autoridad eclesiástica territorial, de la que se habla en el artículo 22, 2, determinar si ha de usarse la lengua vernácula y en qué extensión; si hiciera falta se consultará a los Obispos de las regiones limítrofes de la misma lengua. Estas decisiones tienen que ser aceptadas, es decir, confirmadas por la Sede Apostólica.
§ 4. La traducción del texto latino a la lengua vernácula, que ha de usarse en la Liturgia, debe ser aprobada por la competente autoridad eclesiástica territorial antes mencionada.
36. 1. Particular law remaining in force, the use of the Latin language is to be preserved in the Latin rites. (Inglese)
2. But since the use of the mother tongue, whether in the Mass, the administration of the sacraments, or other parts of the liturgy, frequently may be of great advantage to the people, the limits of its employment may be extended. This will apply in the first place to the readings and directives, and to some of the prayers and chants, according to the regulations on this matter to be laid down separately in subsequent chapters.
3. These norms being observed, it is for the competent territorial ecclesiastical authority mentioned in Art. 22, 2, to decide whether, and to what extent, the vernacular language is to be used; their decrees are to be approved, that is, confirmed, by the Apostolic See. And, whenever it seems to be called for, this authority is to consult with bishops of neighboring regions which have the same language.
4. Translations from the Latin text into the mother tongue intended for use in the liturgy must be approved by the competent territorial ecclesiastical authority mentioned above.
36. Latino e lingue nazionali nella liturgia (Italiano)
1. L'uso della lingua latina, salvo diritti particolari, sia conservato nei riti latini.
2. Dato però che, sia nella messa che nell'amministrazione dei sacramenti, sia in altre parti della liturgia, non di rado l'uso della lingua nazionale può riuscire di grande utilità per il popolo, si conceda alla lingua nazionale una parte più ampia, specialmente nelle letture e nelle ammonizioni, in alcune preghiere e canti, secondo le norme fissate per i singoli casi nei capitoli seguenti.
3. In base a queste norme, spetta alla competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all'art. 22- 2 (consultati anche, se è il caso, i vescovi delle regioni limitrofe della stessa lingua) decidere circa l'ammissione e l'estensione della lingua nazionale. Tali decisioni devono essere approvate ossia confermate dalla Sede apostolica.
4. La traduzione del testo latino in lingua nazionale da usarsi nella liturgia deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale di cui sopra.
FONTE:www.vatican.va
www.arqbcn.org
Costituzioni
Sacrusanctum Concilium
36. §1. Linguae latinae usus, salvo particulari iure, in Ritibus latinis servetur. (Latino)
§2. Cum tamen, sive in Missa, sive in Sacramentorum administratione, sive in aliis Liturgiae partibus, haud raro linguae vernaculae usurpatio valde utilis apud populum exsistere possit, amplior locus ipsi tribui valeat, imprimis autem in lectionibus et admonitionibus, in nonnullis orationibus et cantibus, iuxta normas quae de hac re in sequentibus capitibus singillatim statuuntur.
§3. Huiusmodi normis servatis, est competentis auctoritatis ecclesiasticae territorialis, de qua in art. 22 § 2, etiam, si casus ferat, consilio habito cum Episcopis finitimarum regionum eiusdem linguae, de usu et modo linguae vernaculae statuere, actis ab Apostolica Sede probatis seu confirmatis.
§4. Conversio textus latini in linguam vernaculam in Liturgia adhibenda, a competenti auctoritate ecclesiastica territoriali, de qua supra, approbari debet.
36. A língua litúrgica: traduções (Portoghese)
1. Deve conservar-se o uso do latim nos ritos latinos, salvo o direito particular.
2. Dado, porém, que não raramente o uso da língua vulgar pode revestir-se de grande utilidade para o povo, quer na administração dos sacramentos, quer em outras partes da Liturgia, poderá conceder-se à língua vernácula lugar mais amplo, especialmente nas leituras e admonições, em algumas orações e cantos, segundo as normas estabelecidas para cada caso nos capítulos seguintes.
3. Observando estas normas, pertence à competente autoridade eclesiástica territorial, a que se refere o artigo 22.2, consultados, se for o caso, os Bispos das regiões limítrofes da mesma língua, decidir acerca do uso e extensão da língua vernácula. Tais decisões deverão ser aprovadas ou confirmadas pela Sé Apostólica.
4. A tradução do texto latino em língua vulgar para uso na Liturgia, deve ser aprovada pela autoridade eclesiástica territorial competente, acima mencionada.
D. Normas para a adaptação da Liturgia à índole e tradições dos povos
36. Llengua litúrgica (Catalano)
1. Es conservarà l’ús de la llengua llatina en els ritus llatins, excepte dret particular.
2. No obstant això, com l’ús de la llengua vulgar és molt útil per al poble en no poques ocasions, tant en la Missa com en l’administració dels Sagraments i en altres parts de la Litúrgia, se li podrà donar una major cabuda, especialment, en les lectures i admonicions, en algunes oracions i cants, conforme a les normes que sobre aquesta matèria s’estableixin en cada cas en els capítols següents.
3. El compliment d’aquestes normes, serà d'incumbència de la competent autoritat eclesiàstica territorial, de la qual es parla en l’article 22,2, determinar si ha d’utilitzar-se la llengua vernacla i en quina extensió; si fes menester es consultarà els Bisbes de les regions limítrofes de la mateixa llengua. Aquestes decisions han de ser acceptades, és a dir confirmades per la Seu Apostòlica.
4. La traducció del text llatí a llengua vernacla, que ha d’usar-se en la Litúrgia, ha de ser aprovada per la competent autoritat eclesiàstica territorial abans esmentada.
Lengua litúrgica (Castellano)
36. § 1. Se conservará el uso de la lengua latina en los ritos latinos, salvo derecho particular.
§ 2. Sin embargo, como el uso de la lengua vulgar es muy útil para el pueblo en no pocas ocasiones, tanto en la Misa como en la administración de los Sacramentos y en otras partes de la Liturgia, se le podrá dar mayor cabida, ante todo, enlas lecturas y moniciones, en algunas oraciones y cantos, conforme a las normas que acerca de esta materia se establecen para cada caso en los capítulos siguientes.
§ 3. Supuesto el cumplimiento de estas normas, será de incumbencia de la competente autoridad eclesiástica territorial, de la que se habla en el artículo 22, 2, determinar si ha de usarse la lengua vernácula y en qué extensión; si hiciera falta se consultará a los Obispos de las regiones limítrofes de la misma lengua. Estas decisiones tienen que ser aceptadas, es decir, confirmadas por la Sede Apostólica.
§ 4. La traducción del texto latino a la lengua vernácula, que ha de usarse en la Liturgia, debe ser aprobada por la competente autoridad eclesiástica territorial antes mencionada.
36. 1. Particular law remaining in force, the use of the Latin language is to be preserved in the Latin rites. (Inglese)
2. But since the use of the mother tongue, whether in the Mass, the administration of the sacraments, or other parts of the liturgy, frequently may be of great advantage to the people, the limits of its employment may be extended. This will apply in the first place to the readings and directives, and to some of the prayers and chants, according to the regulations on this matter to be laid down separately in subsequent chapters.
3. These norms being observed, it is for the competent territorial ecclesiastical authority mentioned in Art. 22, 2, to decide whether, and to what extent, the vernacular language is to be used; their decrees are to be approved, that is, confirmed, by the Apostolic See. And, whenever it seems to be called for, this authority is to consult with bishops of neighboring regions which have the same language.
4. Translations from the Latin text into the mother tongue intended for use in the liturgy must be approved by the competent territorial ecclesiastical authority mentioned above.
36. Latino e lingue nazionali nella liturgia (Italiano)
1. L'uso della lingua latina, salvo diritti particolari, sia conservato nei riti latini.
2. Dato però che, sia nella messa che nell'amministrazione dei sacramenti, sia in altre parti della liturgia, non di rado l'uso della lingua nazionale può riuscire di grande utilità per il popolo, si conceda alla lingua nazionale una parte più ampia, specialmente nelle letture e nelle ammonizioni, in alcune preghiere e canti, secondo le norme fissate per i singoli casi nei capitoli seguenti.
3. In base a queste norme, spetta alla competente autorità ecclesiastica territoriale, di cui all'art. 22- 2 (consultati anche, se è il caso, i vescovi delle regioni limitrofe della stessa lingua) decidere circa l'ammissione e l'estensione della lingua nazionale. Tali decisioni devono essere approvate ossia confermate dalla Sede apostolica.
4. La traduzione del testo latino in lingua nazionale da usarsi nella liturgia deve essere approvata dalla competente autorità ecclesiastica territoriale di cui sopra.
FONTE:www.vatican.va
www.arqbcn.org
sa bida...
Pesso chi sa bida nostra siat unu caminu...
a bortas càpitat de imbènnere pessones destinadas a lassare carchi cosa issoro in nois,in su coro nostru...
Apo tentu sa sorte de connòschere una tzia chi, mancari totu su dolore e sas dificultades de sa bida sua colada, m'at imparadu meda...como issa est in sa paghe eterna de su chelu...
deo tèngio semper in su coro sas paràulas chi m'at naradu una die: "anda semper in sa bida cun su coro prenu de amore e de gratitudine"
Gratzias a tie pro àere caminadu cun megus!!
a bortas càpitat de imbènnere pessones destinadas a lassare carchi cosa issoro in nois,in su coro nostru...
Apo tentu sa sorte de connòschere una tzia chi, mancari totu su dolore e sas dificultades de sa bida sua colada, m'at imparadu meda...como issa est in sa paghe eterna de su chelu...
deo tèngio semper in su coro sas paràulas chi m'at naradu una die: "anda semper in sa bida cun su coro prenu de amore e de gratitudine"
Gratzias a tie pro àere caminadu cun megus!!
martedì 15 maggio 2007
riflessione...
Riflessione subra de sa tradutzione de su documentu de su
“Conciliu Vaticanu II”
Sa riflessione nostra cumingiat dae su testu latinu. Analizende∙lu, amus bidu sa netzessidade de sa Crèsia de s’acurtziare a sa gente chi partecipat a sas funtziones impreende sa limba vulgare mescamente in tzertos momentos: cantos, leturas e pregàrias. Sa limba latina si sighit a impreare in sos ritos latinos e s’Autoridade Eclesiàstica devet atzetare e cunfirmare s’impreu de sa limba vernàcula.
Sas tradutziones (inglesa, ispannola, catalana, portoghesa) rispetant s’originale latinu impreende semper s’agetivu “vulgare” o “vernàculu” pensende a sas limbas regionales varias meda; sa tradutzione italiana imbetzes impreat s’agetivu “natzionale” reconnoschende gosi petzi s’italianu comente limba ufitziale. Custu isseberu de su tradutore mustrat una boluntade discriminatòria ca s’iscostiat dae su testu de su Conciliu.
“Conciliu Vaticanu II”
Sa riflessione nostra cumingiat dae su testu latinu. Analizende∙lu, amus bidu sa netzessidade de sa Crèsia de s’acurtziare a sa gente chi partecipat a sas funtziones impreende sa limba vulgare mescamente in tzertos momentos: cantos, leturas e pregàrias. Sa limba latina si sighit a impreare in sos ritos latinos e s’Autoridade Eclesiàstica devet atzetare e cunfirmare s’impreu de sa limba vernàcula.
Sas tradutziones (inglesa, ispannola, catalana, portoghesa) rispetant s’originale latinu impreende semper s’agetivu “vulgare” o “vernàculu” pensende a sas limbas regionales varias meda; sa tradutzione italiana imbetzes impreat s’agetivu “natzionale” reconnoschende gosi petzi s’italianu comente limba ufitziale. Custu isseberu de su tradutore mustrat una boluntade discriminatòria ca s’iscostiat dae su testu de su Conciliu.
sabato 12 maggio 2007
limba sarda comuna...
LIMBA SARDA COMUNA:CHISTIONE DE PUNTOS DE BISTA…
Mi ispantat sa tzurpine, s’incapatzidade de calicunu de abbaidare prus a tesu de su nare suo, de bìdere in sa limba no petzi su signu de identidade de unu pòpulu e de una cultura ma finas unu mèdiu, su prus lestru e seguru, pro s’acurtziare a sos àteros e comunicare…superende cada ostàculu!
Mi ispantat s’incapatzidade de sonniare unu tempus benidore chi si potzat liberare dae sos orizontes geogràficos e nono ( insularidade geogràfica e mentale) e s’abèrrere a su mundu intreu, sena su cumplessu de inferioridade pròpiu de sas limbas minoritàrias e, de manera particolare, de su sardu…no b’at sa boluntade e, imbetzes, si remat contra a sos chi difendent s’utilidade de sa limba sarda comuna.
Chi est unu mèdiu pro otènnere su chi in Galìtzia, Catalogna e Paisu Bascu ant giai ottentu: co-ufitzialidade paris cun sa limba de s’Istadu, pro issos s’ispagnolu e pro nois s’italianu.
Sa limba sarda comuna no leat balore a sas bariedades locales de su sardu nen las sostituit ( difatis onniunu sighit a allegare sa bariedade sua) però, pro more de una iscritura tzerta e coerente pro totus, permittit a su sardu de achistare de nou s’ufitzialidade pèrdida annos a como e de lassare unu signale finas in su tempus benidore.
Su sardu est una limba chi tenet prus de milli annos de istòria e, duncas, de cultura però est in arrisgu de “estintzione”che àteras limbas de su mundu.
Mi maravillat e inchietat chi carchi intellettuale sardu siat gasi tontu chi non atzetet sa limba sarda comuna, difendende∙si a dae segus de s’iscusa de su plurilinguismu de conservare e megiorare. Cada bariedade linguìstica tenet una dignidade chi cheret preservada, ma custu non andat contra a sa boluntade de tènnere una norma iscrita uguale pro totus, pro brindare a su sardu s’internatzionalidade chi tenent àteras limbas ( frantzesu, ispagnolu, catalanu, inglesu…); pro fàghere a manera chi si sardu si potzat imparare in iscola, finas a sos istràngios; pro no∙lu∙pèrdere… Sa paràula iscrita sighit in su tempus e in s’ispàtziu, cussa lassada a sa boghe si perdet e ismentigat…
Mi dat anneu s’imagine de “làcana ùltima” e “terra de nemos” chi iscritores sardos proponent in sos libros issoro iscritos in italianu, rivindighende gosi s’èssere sardu issoro, su de tènnere sas raighinas postas in custa terra e in sas traditziones suas. Pro ite non iscrient in sa limba de tita issoro?
Pesso chi no siat sufitziente naschire in Sardigna pro èssere sardu, bisongiat de “s’intèndere sardu”…
Est s’isfogu de chie no tenet unu gutzu de sàmbene sardu in sas benas, però s’intendet sarda…sarda e tzitadina de su mundu; de chie credet chi sa limba siat unu tesoru estremenadu chi onniunu podet impreare e irrichire…
Mi ispantat sa tzurpine, s’incapatzidade de calicunu de abbaidare prus a tesu de su nare suo, de bìdere in sa limba no petzi su signu de identidade de unu pòpulu e de una cultura ma finas unu mèdiu, su prus lestru e seguru, pro s’acurtziare a sos àteros e comunicare…superende cada ostàculu!
Mi ispantat s’incapatzidade de sonniare unu tempus benidore chi si potzat liberare dae sos orizontes geogràficos e nono ( insularidade geogràfica e mentale) e s’abèrrere a su mundu intreu, sena su cumplessu de inferioridade pròpiu de sas limbas minoritàrias e, de manera particolare, de su sardu…no b’at sa boluntade e, imbetzes, si remat contra a sos chi difendent s’utilidade de sa limba sarda comuna.
Chi est unu mèdiu pro otènnere su chi in Galìtzia, Catalogna e Paisu Bascu ant giai ottentu: co-ufitzialidade paris cun sa limba de s’Istadu, pro issos s’ispagnolu e pro nois s’italianu.
Sa limba sarda comuna no leat balore a sas bariedades locales de su sardu nen las sostituit ( difatis onniunu sighit a allegare sa bariedade sua) però, pro more de una iscritura tzerta e coerente pro totus, permittit a su sardu de achistare de nou s’ufitzialidade pèrdida annos a como e de lassare unu signale finas in su tempus benidore.
Su sardu est una limba chi tenet prus de milli annos de istòria e, duncas, de cultura però est in arrisgu de “estintzione”che àteras limbas de su mundu.
Mi maravillat e inchietat chi carchi intellettuale sardu siat gasi tontu chi non atzetet sa limba sarda comuna, difendende∙si a dae segus de s’iscusa de su plurilinguismu de conservare e megiorare. Cada bariedade linguìstica tenet una dignidade chi cheret preservada, ma custu non andat contra a sa boluntade de tènnere una norma iscrita uguale pro totus, pro brindare a su sardu s’internatzionalidade chi tenent àteras limbas ( frantzesu, ispagnolu, catalanu, inglesu…); pro fàghere a manera chi si sardu si potzat imparare in iscola, finas a sos istràngios; pro no∙lu∙pèrdere… Sa paràula iscrita sighit in su tempus e in s’ispàtziu, cussa lassada a sa boghe si perdet e ismentigat…
Mi dat anneu s’imagine de “làcana ùltima” e “terra de nemos” chi iscritores sardos proponent in sos libros issoro iscritos in italianu, rivindighende gosi s’èssere sardu issoro, su de tènnere sas raighinas postas in custa terra e in sas traditziones suas. Pro ite non iscrient in sa limba de tita issoro?
Pesso chi no siat sufitziente naschire in Sardigna pro èssere sardu, bisongiat de “s’intèndere sardu”…
Est s’isfogu de chie no tenet unu gutzu de sàmbene sardu in sas benas, però s’intendet sarda…sarda e tzitadina de su mundu; de chie credet chi sa limba siat unu tesoru estremenadu chi onniunu podet impreare e irrichire…
martedì 1 maggio 2007
Tharros
Tharros: una de sas tzidades fenìtzio-pùnicas prus mannas de sa Sardigna.
A pàrrere de sos archeòlogos, Tharros est nàschida pro more dei sos Fenìtzios in sa segunda metade de su VIII sèculo a.C. In su VI sèculo est istada impreada dae sos Pùnicos e sos Cartaginesos comente base navale; in su 238 a.C. colat suta sos Romanos e diventat unu tzentru importante meda e finas sede de su pìscamu.
Si podet visitare custu situ archeològicu sighende su Cardo Maximus, su caminu impedradu de basaltu in su montigheddu Muru Mannu chi giughet a su tèmpiu de Demetra e Core e a su tophet pùnicu, s’àrea destinada a sos sacrifìtzios de giòvanos e bèstias. In intro de sas fortificatziones pùnicas, s’aberint duas giannas d’atzesu a su fossu, impreadu dae sos Romanos comente necròpoli. Si falat, a pustis, a sa parte tzentrale de su situ in ue a manu destra b’at su castellum acquae. Su caminu chi giughet a su mare si narat Decumanus; a manu manca si agatant sas butegas (tabernae) e sas domos
pùnico-romanas e si arribat a su tèmpiu pùnicu de sas semicolunnas (IV-II sèculo a.C.)
A curtzu de su mare s’agatant sas termas, in parte trasformadas in crèsias cristianas, e sas tzisternas chi in su VI sèculo d.C. sunt istadas trasformadas in campusantu, battisteriu e una basìlica paleocristiana minoredda.
Sas Termas Mannas sunt istadas fraigadas dae s’imperadore Settimio Severo; su tèmpiu pùnicu de sas iscritziones fraigadu in su III sèculo a.C. est istadu modificadu dae sos Romanos in su II siculo d.C.
Dae sa turre de S. Juanne si podet abbaidare su mare.
A pàrrere de sos archeòlogos, Tharros est nàschida pro more dei sos Fenìtzios in sa segunda metade de su VIII sèculo a.C. In su VI sèculo est istada impreada dae sos Pùnicos e sos Cartaginesos comente base navale; in su 238 a.C. colat suta sos Romanos e diventat unu tzentru importante meda e finas sede de su pìscamu.
Si podet visitare custu situ archeològicu sighende su Cardo Maximus, su caminu impedradu de basaltu in su montigheddu Muru Mannu chi giughet a su tèmpiu de Demetra e Core e a su tophet pùnicu, s’àrea destinada a sos sacrifìtzios de giòvanos e bèstias. In intro de sas fortificatziones pùnicas, s’aberint duas giannas d’atzesu a su fossu, impreadu dae sos Romanos comente necròpoli. Si falat, a pustis, a sa parte tzentrale de su situ in ue a manu destra b’at su castellum acquae. Su caminu chi giughet a su mare si narat Decumanus; a manu manca si agatant sas butegas (tabernae) e sas domos
pùnico-romanas e si arribat a su tèmpiu pùnicu de sas semicolunnas (IV-II sèculo a.C.)
A curtzu de su mare s’agatant sas termas, in parte trasformadas in crèsias cristianas, e sas tzisternas chi in su VI sèculo d.C. sunt istadas trasformadas in campusantu, battisteriu e una basìlica paleocristiana minoredda.
Sas Termas Mannas sunt istadas fraigadas dae s’imperadore Settimio Severo; su tèmpiu pùnicu de sas iscritziones fraigadu in su III sèculo a.C. est istadu modificadu dae sos Romanos in su II siculo d.C.
Dae sa turre de S. Juanne si podet abbaidare su mare.
domenica 29 aprile 2007
sas domus de janas
In su Neolìticu, sunt nàschidas in Sardigna culturas medas chi su bonu de sos chircadores considerant comente sa manifestatzione de una tzivildade ùnica, numenada de S.Micheli (dae su nùmene de sa gruta in ue ant agatadu sos primos repertos).
Intre sas manifestatziones de megiore interesse de custa tzivildade bi sunt sas ligadas a su cultu de sos mortos, documentadas dae sas necròpolis difundidas in s’ìsula intrea. Sas necròpolis prus sugestivas sunt sas domus de janas.
“Domus de janas” est su nùmene chi sos sardos ant dadu a grutas iscavadas cun mèdios rùstigos in sa roca durante s’època neolìtica. Custas grutas, aunadas a s’ispissu, fiant necròpolis destinadas a sa custòdia de sas chisinas o de sos corpos de sos mortos, a inghìriu de sas chi b’aiat s’interru.
Sas tumbas, a s’ispissu, reprodughiant s’aspetu de sa domo de sos vivos e custodiant ogetos de impreu cotidianu, pro fàghere su biàgiu a s’àteru mundu prus fàtzile.
In sas paredes b’aiant disinnados sos sìmbolos de sa fertilidade, comente sas pròtomas taurinas, o sos de sa perseveràntzia de sa vida, sas titas de sa Dea Madre.
Bisongiat de numenare, intre totas sas necròpolis formadas dae domus de janas, sa de Anghelu Ruju (a curtzu de s’Alighera), sa de S. Andria Priu (Bonorva) e sa de Montessu (Villaperuccio, in su caminu pro Santadi).
Sa prima est istada impreada dae sos sardos finas a su tempus de sos Romanos; sa segunda est formada dae unas binti tumbas e calicuna est istada impreada comente logu de culto finas a s’època bizantina; sa de tres necròpolis est unu anfiteatru in intro de su chi sos òmines de su Neolìticu ant iscavadu tumbas medas.
Intre sas manifestatziones de megiore interesse de custa tzivildade bi sunt sas ligadas a su cultu de sos mortos, documentadas dae sas necròpolis difundidas in s’ìsula intrea. Sas necròpolis prus sugestivas sunt sas domus de janas.
“Domus de janas” est su nùmene chi sos sardos ant dadu a grutas iscavadas cun mèdios rùstigos in sa roca durante s’època neolìtica. Custas grutas, aunadas a s’ispissu, fiant necròpolis destinadas a sa custòdia de sas chisinas o de sos corpos de sos mortos, a inghìriu de sas chi b’aiat s’interru.
Sas tumbas, a s’ispissu, reprodughiant s’aspetu de sa domo de sos vivos e custodiant ogetos de impreu cotidianu, pro fàghere su biàgiu a s’àteru mundu prus fàtzile.
In sas paredes b’aiant disinnados sos sìmbolos de sa fertilidade, comente sas pròtomas taurinas, o sos de sa perseveràntzia de sa vida, sas titas de sa Dea Madre.
Bisongiat de numenare, intre totas sas necròpolis formadas dae domus de janas, sa de Anghelu Ruju (a curtzu de s’Alighera), sa de S. Andria Priu (Bonorva) e sa de Montessu (Villaperuccio, in su caminu pro Santadi).
Sa prima est istada impreada dae sos sardos finas a su tempus de sos Romanos; sa segunda est formada dae unas binti tumbas e calicuna est istada impreada comente logu de culto finas a s’època bizantina; sa de tres necròpolis est unu anfiteatru in intro de su chi sos òmines de su Neolìticu ant iscavadu tumbas medas.
venerdì 20 aprile 2007
giovedì 19 aprile 2007
Iscriviti a:
Post (Atom)